PRZYRZĄD DO BADANIA ZWIĘZŁOŚCI SKAŁ METODĄ PROTODIAKONOWA
Zwięzłość skały jest cechą charakteryzującą jej odporność na oddzielenie od niej odłamów za pomocą narzędzi lub uderzeń. Zwięzłość skały zależy przede wszystkim od jej składu, jednorodności, wielkości ziaren, od jakości spoiwa i w pewnym stopniu od jej twardości.
Zwięzłość skały określa się wskaźnikiem zwięzłości oznaczanym literą f. Powszechnie stosowana jest klasyfikacja Protodiakonowa, mająca związek z wytrzymałością na ściskanie.
Główny Instytut Górnictwa (GIG) opracował wskaźniki zwięzłości dla węgli. Według tej klasyfikacji węgle zostały podzielone na pięć klas:
– klasa I – f = poniżej 0,40 – węgle szczególnie łatwo urabialne,
– klasa II – f= 0,41 do 0,80 – węgle bardzo łatwo urabialne,
– klasa III – f = 0,81 do 1,40 – węgle łatwo urabialne,
– klasa IV – f = 1,41 do 2,40 – węgle trudno urabialne,
– klasa V – f = powyżej 2,40 – węgle bardzo trudno urabialne.
Wartości współczynników zwięzłości skał wg Protodiakonowa.
Kategoria | Stopień twardości skały | Rodzaje skał | Wskaźnik związłości |
|---|---|---|---|
I | Skały w wysokim stopniu twarde | Najbardziej twarde, zwięzłe oraz zwarte kwarcyty. Skały wyjątkowo wytrzymałe. | 20 |
II | Skały bardzo twarde | Bardzo twarde skały granitowe, kwarcowy porfir, bardzo zwarty granit. Najbardziej twarde piaskowce i wapienie. Bardzo twarde rudy żelaza. | 15 |
III | Skały twarde | Granit (rumosz) i skały granitowe. Bardzo zwarte piaskowce oraz wapienie. Żyły rudne kwarcytowe. Mocny konglomerat. Zwarte kwarcyty. Twarde rudy żelaza. | 10-12 |
III a | Skały twarde | Wapienie (ścisłe). Granit nietrwały, zwarte piaskowce. Zwięzły marmur, dolomit. Zbite iłowce. | 8-10 |
IV | Skały dość twarde | Kwarcyt ze szczelinami. Zwykły piaskowiec. Rudy żelaza o zwięzłości przeciętnej. | 6 |
IV a | Skały dość twarde | Łupki piaszczyste. Piaskowce łupkowe. | 5 |
V | Skały dość twarde | Zwarty gliniasty łupek. Nietrwały piaskowiec i wapień, miękki konglomerat. | 4 |
V a | Skały dość twarde | Różnorodne łupki (nietrwale). Ścisły margiel (szczelinowaty i spękany kwarcyt), nietrwałe rudy żelaza. | 3 |
VI | Skały dość miękkie | Łupek miękki, wapień bardzo miękki, kreda, sól kamienna, gips, antracyt. Zwykły margiel. Rozkruszony piaskowiec, scementowane otoczaki. | 2 |
VI a | Skały dość miękkie | Grunt żwirowy. Lupek zwietrzały, twardy węgiel kamienny, stwardniała glina, słaby kwarcyt, miękka mokra ruda żelaza. | 1,5 |
VII | Skały miękkie | Gliny (zbite), miękki węgiel kamienny, grunt gliniasty. | 1 |
VII a | Skały miękkie | Miękka glina piaszczysta, less, bardzo słaby kwarc, miękka sucha ruda żelaza. | 0,8 |
VIII | Skały ziemiste | Ziemia roślinna, torf, lekkie grunty gliniaste. | 0,6 |
IX | Skały sypkie | Ziemia nasypana, węgiel wydobyty. | 0,5 |
X | Skały ciekłe | Kurzawki, grunt błotnisty, less rozrzedzony i inne grunty rozrzedzone. | 0,2 |